Hoe Ongezond Is Bewerkt Vlees?

Als je niet onder een steen leeft zal je het nieuws gehoord hebben: Bewerkt vlees veroorzaakt kanker en als je een hamburger eet val je waarschijnlijk binnen no time dood neer. Laat het vervolgens maar aan de nationale campingzender SBS6 over om er een schepje bovenop te doen en te claimen dat knakworstjes ongezonder zijn dan asbest. Maar wat is er nou daadwerkelijk aan de hand?

Waarschuwing: Het volgende artikel is wat langer dan je gewend bent, maar het is interessante materie. Wil je direct weten hoe gevaarlijk onbewerkt vlees daadwerkelijk is? Scroll dan door naar het kopje ‘Het gezondheidsrisico van bewerkt vlees’. Daar vind je de relevante percentages.

Een internationaal team van wetenschappers is tot de conclusie gekomen dat bewerkt vlees zoals hotdogs en bacon absoluut bijdragen aan het ontstaan van kanker, terwijl rood vlees een waarschijnlijke boosdoener is. Dit is wat dat betekend voor je gezondheid en waarom je niet in paniek hoeft te raken.

Het Rapport: Hoe ongezond is bewerkt vlees?

Het eten van bewerkte vleesproducten zoals hotdogs, worsten en bacon veroorzaakt darmkanker terwijl het nuttigen van rood vlees, inclusief rund, varken, kalf en lamsvlees waarschijnlijk kankerverwekkend is, volgens een internationaal team experts. De wetenschappers hebben 800 verschillende onderzoeken bekeken en gezocht naar verbanden tussen verschillende vormen van kanker en het nuttigen van bewerkt- of rood vlees in verschillende landen en binnen bevolkingsgroepen met verschillende eetgewoonten.

De conclusie zorgt, begrijpelijkerwijs, wereldwijd voor nogal wat opwinding en lijkt de geldende wijsheid over wat een gezond eetpatroon precies is onder vuur te nemen. De Washington Post noemt het “een van de meest agressieve anti-vlees standpunten van een grote gezondheidsorganisatie ooit”. Het rapport lijkt zonder twijfel aan te tonen dat bewerkt vlees (erg) ongezond is, maar toch claimen veel gezondheidsexperts dat de resultaten niet overdreven moeten worden en we bewerkt of rood vlees voorlopig nog niet compleet uit ons dieet hoeven te verwijderen.

Het verschil tussen absolute en waarschijnlijke oorzaken

In 2014 gaf de International Agency for Research on Cancer (IARC) van de World Health Organisation (WHO) aan zich te gaan focussen op de gevolgen van het nuttigen van bewerkt en rood vlees. Het is al geruime tijd bekend dat bepaalde vleessoorten verband houden met kanker, dus in dat opzicht is het nieuwe rapport (gepubliceerd in The Lancet) geen nieuws. In dat opzicht is het nieuwste rapport enkel een katalysator geweest die wetenschappers in staat stelt om onderbouwde stellingen te doen over het eten van rood- of bewerkt vlees.

Nadat ze door decennia aan wetenschappelijke literatuur zijn gegaan heeft een IARC werkgroep, bestaand uit 22 wetenschappers uit 10 verschillende landen, het nuttigen van bewerkt vlees gekwalificeerd als een Group 1 kankerverwekkende stof. Onder bewerkt vlees wordt al het vlees geschaard dat is gezouten, gerookt, gegist of op enige andere wijze is bewerkt om de smaak te versterken of de houdbaarheid te doen toenemen. Deze conclusie was gebaseerd op ‘voldoende bewijs’ dat het eten van bewerkt vlees darmkanker veroorzaakt.

Andere vormen van kanker, zoals maag- en alvleesklierkanker worden ook gelinkt aan het nuttigen van bepaalde vleessoorten, hoewel deze verbanden lastiger te bewijzen lijken. De IARC groep heeft rood vlees als Group 2A waarschijnlijk kankerverwekkende stof geclassificeerd gebaseerd op ‘beperkt bewijs’ dat het nuttigen van rood vlees kanker veroorzaakt bij mensen.

Wanneer deze onderzoekers het over voldoende bewijs hebben, betekend dit dat ze claimen genoeg overtuigend bewijs te hebben gevonden dat deze vleessoorten direct verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van kanker. Deze bewijzen vinden ze in dierproeven of onderzoeken van menselijke diëten en gezondheid, maar ook in zogenaamde ‘mechanische oorzaken’, zoals de celdeling van kanker. Wanneer gesproken wordt over beperkt bewijs hebben de onderzoekers het over een statistisch verband dat gevonden is tussen het nuttigen van rood vlees en het ontwikkelen van kanker.

De negatieve reacties op het rapport en de stappen die de WHO heeft genomen gebaseerd op haar bevindingen benadrukt hoe moeilijk het voor onderzoekers is om voeding aan ziektevorming te linken:

Onderzoeken waarbij het verband tussen voeding en kanker verkend wordt zijn logistiek gezien een uitdaging. Je zou immers het dieet van duizenden mensen voor een langere tijd moeten bepalen. Zo zou je bijvoorbeeld één groep instructies geven om grote hoeveelheden vlees te nuttigen, terwijl een tweede groep minder of zelfs geen vlees mag eten. Dit soort onderzoeken zijn niet alleen logistiek gezien een uitdaging, maar ook erg duur en worden daarom zelden uitgevoerd. In plaats daarvan gebruiken wetenschappers waarnemingsonderzoeken om daar hun conclusies op te baseren.

“Ik begrijp dat mensen sceptisch zijn, want de data uit directe experimenten is niet bijster sterk”, aldus Paolo Boffetta, een professor aan het Tisch Cancer Institute aan de Mount Sinai School of Medicine, die aan meerdere WHO groepen heeft deelgenomen. “In dit geval is de data uit waarnemingsonderzoeken echter zeer overtuigend.”

Andere onderzoekers hebben echter kritiek op waarnemingsonderzoeken en claimen dat deze te vaak ‘valse verbanden’ vinden, oftewel claimen dat iets kanker veroorzaakt terwijl dit in de praktijk niet waar is.

De komende weken en maanden zal het onderzoek waarschijnlijk nog veel kritiek verduren.

Het gezondheidsrisico van bewerkt vlees

Op individueel niveau is het risico dat je kanker krijgt als gevolg van het nuttigen van bewerkt vlees erg klein.

“Op individueel niveau is het risico dat je kanker krijgt als gevolg van het nuttigen van bewerkt vlees erg klein, maar er is wel een direct verband tussen de hoeveelheid vlees en de kans op kanker. Hoe meer bewerkt vlees je eet, hoe groter dus de kans”, aldus Kurt Straif, hoofd van het IARC programma in een persbericht. “Aangezien wereldwijd een groot deel van de bevolking bewerkt vlees nuttigt, is de invloed op het aantal gevallen van kanker wereldwijd significant.”

Volgens het onderzoek gaat de kans op darmkanker tot wel 18 procent omhoog voor elke 50 gram bewerkt vlees die dagelijks wordt genuttigd en vergroot elke 100 gram rood vlees per dag de kans op sommige vormen van kanker met ruim 17 procent. Het is echter wel belangrijk om deze getallen in perspectief te plaatsen, aldus Casey Dunlop van Cancer Research UK:

Onthoud dat dit allemaal gemiddelden zijn. Risico’s lopen gigantisch uiteen op individueel niveau omdat je kans op kanker afhankelijk is van meerdere factoren.

Zo ontwikkelen 61 op de 1.000 inwoners van de UK op een gegeven moment darmkanker. De mensen die significant minder bewerkt vlees eten dan het gemiddelde hebben een lagere kans om darmkanker te ontwikkelen en in die groep zien we dit maar 56 op de 1.000 keer voorkomen.

Aan de hand van verdere analyse van de data in het rapport zouden we bij de meest fanatieke eters van bewerkt vlees 66 op de 1.000 darmkanker ontwikkelen. Dit zijn er dus per 1.000 inwoners 10 meer dan degenen die weinig tot geen bewerkt vlees eten.

Roken en asbest zijn ook onder de Group 1 kankerverwekkende stoffen geschaard, maar dit betekend niet – zoals SBS6 schijnt te denken – dat bewerkt vlees even (of zelfs meer) kankerverwekkend is als deze stoffen. De indeling die de WHO in de vorm van de IARC hanteert is gebaseerd op de sterkte van het verband. De bewijzen voor de invloed tussen kanker en zowel bewerkt vlees en roken zijn even sterk, maar de mate waarin deze het risico verhogen zijn dramatisch verschillend.

De bewijzen voor de invloed tussen kanker en zowel bewerkt vlees en roken zijn even sterk, maar de mate waarin deze het risico verhogen zijn dramatisch verschillend.

Volgens recent onderzoek kunnen wereldwijd jaarlijks zo’n 34.000 doden als gevolg van kanker toegeschreven worden aan het nuttigen van bewerkt vlees. Het eten van rood vlees zou volgens schattingen jaarlijks zo’n 50.000 doden kunnen veroorzaken. In vergelijking veroorzaakt roken zo’n 1.000.000 doden per jaar, terwijl het nuttigen van alcohol 600.000 doden veroorzaakt. Dit terwijl beide gewoonten minder veelvoorkomend zijn dan het nuttigen van bewerkt- of rood vlees.

Maar hoeveel mag ik er nu van eten?

Wat betekend voorgaande nu eigenlijk voor je eetgewoontes?

“Onze resultaten bevestigen de huidige aanbevelingen om de hoeveelheid vlees die genuttigd wordt te beperken,” aldus IARC directeur Christopher Wild. “Rood vlees zit daarentegen vol voedingsstoffen. Deze resultaten dienen daarom voornamelijk om overheden en andere organisaties een duidelijk beeld te geven van zowel de voordelen als de risico’s. Dit zou moeten leiden tot de best mogelijke voedingsadviezen.”

Volgens Dunlop is er nog steeds voldoende ruimte voor zowel bewerkt- als rood vlees in een gezond dieet. “Het langdurig en regelmatig naar binnen werken van grote hoeveelheden rood- en bewerkt vlees is waarschijnlijk geen goed plan als je van plan was gezond oud te worden,” aldus de Britse onderzoeker. “Vlees is echter prima in beperkte hoeveelheden. Het is een goede bron van proteïne, ijzer en zink. Je moet gewoon je gezonde verstand gebruiken en niet teveel of te vaak eten.”

Besloten je aan de adviezen van de WHO te houden om langer en gezonder te leven? Lees dan ook eens Word sterker, leef langer over de invloed van lichamelijke oefening op je levensverwachting!